Arheološkom institutu dodeljen je ovaj status jer je potreba države da osnaži rad nauke i samog instituta kako bi se podstakao razvoj arheologije kao izuzetno značajne grane i time arheološkog nasleđa, koje predstavlja značajan potencijal zemlje i doprinosi međunarodnom ugledu i vidljivosti Srbije na svetskoj mapi istraživanja arheoloških nalazišta.

Istovremeno, davanjem posebnog nacionalnog statusa trebalo bi da se osnaži razvoj instituta i naučnih kadrova u arheologiji kao izuzetno važnoj grani nauke koja znanjem doprinosi ugledu zemlje i ukupnom društvenom i privrednom razvoju.

Institut od nacionalnog značaja obavlja istraživanja koja imaju za cilj razvoj i unapređenje opšteg fonda znanja, posebno u oblasti nauke, odnosno naučnih disciplina za koje je osnovan, podizanje tehničko-tehnološkog nivoa, valorizovanje rezultata istraživanja i širenje naučnih saznanja, obrazovanje i osposobljavanje kadrova za naučnoistraživački rad.

Izvor: srbija.gov.rs